Wytyczne dotyczące teleporad.
Wytyczne dotyczące teleporad w ramach POZ określone zostały treścią Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 14 sierpnia 2020r., w sprawie standardu organizacyjnego teleporady w ramach podstawowej opieki zdrowotnej [dalej Rozporządzenie teleporady] (Dz.U. 2020r., poz 1395). Rozporządzenie teleporady wydane zostało na podstawie art. 22 ust. 5 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej.
Uzupełniająco wytyczne konsultanta krajowego.
Przygotowując jednostkę do udzielania teleporad według wytycznych z Rozporządzenia teleporady, warto uwzględnić także wytyczne konsultanta krajowego w dziedzinie medycyny rodzinnej dotyczące teleporad w podstawowej opiece zdrowotnej udzielanych w czasie epidemii wywołanej wirusem SARS-CoV-2
Jaki jest przedmiot regulacji.
Rozporządzenie teleporady określa standard organizacyjny teleporady udzielanej w ramach podstawowej opieki zdrowotnej [dalej POZ], co zgodnie z uzasadnieniem do projektu rozporządzenia ma służyć zapewnieniu odpowiednich warunków realizacji teleporady, gwarantując ten sam standard realizacji świadczeń opieki zdrowotnej przez świadczeniodawców POZ, przy zachowaniu bezpieczeństwa informacji medycznych przekazywanych drogą elektroniczną.
Ważne definicje.
Rozporządzenie teleporady wprowadza istotne definicje, które pozwalają nam na stosowanie przepisów w praktyce. Odpowiednio przez:
- osobę udzielającą teleporad rozumieć należy lekarza, pielęgniarkę lub położną, którzy udzielają świadczeń u świadczeniodawcy POZ;
- świadczeniodawcę POZ rozumie się tego, o którym mowa w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 27 października 2017 r. o podstawowej opiece zdrowotnej, czyli co do zasady takiego który zawarł umowę o udzielanie świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej z Narodowym Funduszem Zdrowia,
- teleporadę rozumieć należy takie świadczenie zdrowotne, które udzielane jest na odległość przy użyciu systemów teleinformatycznych lub systemów łączności.
Celem uzupełnienia dodać warto jeszcze definicję „systemu teleinformatycznego’, jako tego który może być wykorzystywany przez świadczeniodawcę POZ do udzielania przy jego użyciu teleporady.
Zgodnie z art. 2 pkt. 3) Ustawa z dnia 18 lipca 2002 r., o świadczeniu usług drogą elektroniczną
cyt.: „(…) system teleinformatyczny – zespół współpracujących ze sobą urządzeń informatycznych i oprogramowania, zapewniający przetwarzanie i przechowywanie, a także wysyłanie i odbieranie danych poprzez sieci telekomunikacyjne za pomocą właściwego dla danego rodzaju sieci telekomunikacyjnego urządzenia końcowego w rozumieniu ustawy z dnia 16lipca 2004r. – Prawo telekomunikacyjne (Dz.U.z2018r.poz.1954 i 2245) (…)”.
Zgodnie z art. 3 pkt. 3 Ustawy z 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne
cyt.: „(…) system teleinformatyczny – zespół współpracujących ze sobą urządzeń informatycznych i oprogramowania zapewniający przetwarzanie, przechowywanie, a także wysyłanie i odbieranie danych przez sieci telekomunikacyjne za pomocą właściwego dla danego rodzaju sieci telekomunikacyjnego urządzenia końcowego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 16lipca 2004r. – Prawo telekomunikacyjne (Dz.U. z2018r. poz. 1954, 2245 i 2354); (…)”.
Jakie więc są te nowe standardy udzielania teleporady.
Wytyczne dotyczace teleporad, nazywane standardami udzielania świadczeń zdrowotnych na odległość w ramach POZ, zakładają iż świadczeniodawca zobowiązany zostaje do ich respektowania bezwzględnego, co oznacza w praktyce realizację określonych przepisami nowych dla niego obowiązków informacyjnych oraz edukacyjnych.
Obowiązek opracowania zasad udzielania teleporad.
Opracowanie i udostępnienie przez świadczeniodawcę POZ w miejscu wykonywania świadczeń oraz na swojej stronie internetowej informacji o zasadach udzielania teleporad. Świadczeniodawcy POZ mają obowiązek informowania w miejscu wykonywania świadczeń oraz na własnej stronie internetowej, jak również a na żądanie pacjenta, żądanie które może złożyć także telefonicznie, o warunkach udzielania teleporad z uwzględnieniem prawa pacjenta do zgłoszenia w trakcie teleporady woli osobistego kontaktu z właściwym personelem medycznym.
Opracowana informacja powinna opisywać:
- systemy teleinformatyczne lub systemy łączności, przy użyciu których świadczeniodawca POZ udziela teleporad,
- sposób ustalenia terminu teleporady,
- sposób nawiązania kontaktu między świadczeniodawcą POZ a pacjentem w celu udzielenia teleporady oraz sposób jej udzielenia,
- sposób postępowania w sytuacji, gdy brak kontaktu z pacjentem w ustalonym terminie teleporady skutkuje jej anulowaniem, przy czym świadczeniodawca POZ jest obowiązany do podjęcia co najmniej trzykrotnej próby kontaktu z pacjentem, w odstępie nie krótszym niż 5 minut, w celu udzielenia teleporady,
- możliwość skorzystania ze świadczenia opieki zdrowotnej udzielonego w bezpośrednim kontakcie z pacjentem, w przypadku gdy niezbędne z uwagi na stan zdrowia pacjenta świadczenie zdrowotne nie jest możliwe do zreali-zowania w formie teleporady – okoliczność ta powinna być ustalana w porozumieniu z pacjentem lub jego opiekunem ustawowym,
Obowiązek opracowania instrukcji dla pacjentów.
Wytyczne dotyczące teleporad zakładają także obowiązek opracowanie i udostępnienie przez świadczeniodawcę POZ w miejscu wykonywania świadczeń oraz na swojej stronie internetowej instrukcji korzystania z e-rozwiązań wdrożonych w jednostce.
Opracowana instrukcja dla pacjentów powinna opisywać sposób realizacji:
- e-recepty,
- e-skierowania,
- e-zlecenia na wyroby medyczne,
- zlecenia badań dodatkowych, w szczególności laboratoryjnych lub obrazowych,
- możliwości założenia przez pacjenta Internetowego Konta Pacjenta;
Informowanie NFZ.
Standardy organizacyjne zakładają także, obowiązek informowanie Narodowego Funduszu Zdrowia o numerze telefonu, pod którym są udzielane teleporady, w przypadku teleporad udzielanych telefonicznie.
Zasady dotyczące ustalania tożsamości przy teleporadach.
Obowiązkiem świadczeniodawcy jest nie tylko opracowanie zasad związanych z ustalaniem tożsamości przy udzielaniu teleporad w POZ, ale także jest nim przygotowanie do tego personelu, czyli jego odpowiednie przeszkolenie. Opracowane zasady powinny opierać się na standardach, wytycznych określonych treścią Rozporządzenia teleporady.
Potwierdzenie tożsamości przez osobę udzielającą teleporady w POZ wymaga nie tylko stosowania określonych standardów, ale ustawodawca wprowadzając je podkreśla także konieczność jej dokonywania, co w realiach jednostek medycznych, przy kontakcie osobistym z pacjentem, jest oczywiste, ale przy teleporadzie nie zawsze. Czyli ważne, jest aby po pierwsze realizować ten proces, czyli ustalać tożsamość a po drugie, aby realizować to wg. przyjętych standardów.
Ważne jest aby potwierdzenie dokonane zostało przed udzielenie teleporady. Natomiast świadczeniodawca POZ ustalając tożsamości pacjenta powinien tego dokonać w oparciu o:
- dane danych, o których mowa w art. 25 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2020 r. poz. 849), które przekazane zostaną za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności, oraz
- na podstawie danych wskazanych w dokumentacji medycznej lub deklaracji wyboru, o której mowa w art. 10 ustawy z dnia 27 października 2017 r. o podstawowej opiece zdrowotnej, lub
- po okazaniu przez pacjenta dokumentu potwierdzającego tożsamość, przy udzielaniu świadczenia opieki zdrowotnej w formie wideoporady, lub
- przy wykorzystaniu elektronicznego konta pacjenta utworzonego w wyniku potwierdzenia jego tożsamości osobiście lub w sposób określony w art. 20a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. z 2020 r. poz. 346, 568 i 695);
Odnotowanie w dokumentacji medycznej teleporady.
Wytyczne dotyczące teleporad w POZ zakładają, iż obowiązkiem osoby udzielającej teleporady jest dokonanie adnotacji w dokumentacji medycznej o realizacji świadczenia zdrowotnego w formie teleporady.
Zagwarantowanie poufności i bezpieczeństwa danych.
Istotne jest takżę to, aby przeprowadzenie teleporady odbyło się w warunkach gwarantujących poufność, w tym zapewnienie braku dostępu osób nieuprawnionych do informacji przekazywanych za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności w związku z udzieleniem teleporady. W praktyce oznacza to nie tylko odpowiednią organizację miejsca pracy pracowników udzielających teleporad, ale także adekwatne przygotowanie systemu teleinformatycznego, czy systemu łączności przy użyciu których udzielane są teleporady. W tym zakresie warto skorzystać ze wsparcia specjalistów w wdrożeniowej takich rozwiązań teleinformatycznych.
Szyfrowanie danych.
Ustawodawca zwraca także szczególną uwagę na obowiązek stosowania adekwatnych środków bezpieczeństwa. W przypadku przekazywania informacji dotyczącej stanu zdrowia pacjenta, w tym cyfrowego odwzorowania dokumentacji medycznej, za pośrednictwem systemów teleinformatycznych, stosowanie przez świadczeniodawcę POZ rozwiązań techniczno-organizacyjnych służących zapewnieniu transmisji dokumentów elektronicznych w postaci graficznej i tekstowej, w sposób zapewniający ich integralność oraz ochronę przed nieuprawnionym wykorzystaniem, przypadkowym lub niezgodnym z prawem zniszczeniem, utraceniem, zmodyfikowaniem, nieuprawnionym ujawnieniem lub nieuprawnionym dostępem.
Pacjent musi wiedzieć, czy teleporada wystarczy.
Osoba udzielająca teleporady, na podstawie badania podmiotowego i po analizie dostępnej dokumentacji medycznej pacjenta, uwaga także dokumentacji udostępnionej za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, o którym mowa w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia (Dz. U. z 2020 r. poz. 702), ma obowiązek wykonania następujących czynności:
- udzielenie świadczenia zdrowotnego, w tym ustalenie, czy teleporada jest wystarczająca dla problemu zdrowotnego będącego jej przedmiotem, lub
- poinformowanie pacjenta o konieczności udzielenia świadczenia zdrowotnego w bezpośrednim kontakcie z pacjentem, jeżeli charakter aktualnego problemu zdrowotnego uniemożliwia udzielenie świadczenia zdrowotnego w formie teleporady.
Ile czasu ma jednostka na wdrożenie standardów.
Co istotne z punktu widzenia praktycznego, świadczeniodawcy POZ mają obowiązek dostosowania podmiotów medycznych do wymagań określonych w Rozporządzeniem teleporady w terminie 60 dni od dnia jego wejścia w życie, a wchodzi ono w życie 29 sierpnia 2020r.
