Sygnalista osoba zgłaszająca przypadki naruszenia prawa
Sygnalista osoba zgłaszająca przypadki naruszenia prawa. Dnia 26 listopada 2019 r. została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej – Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 w sprawie ochrony osób zgłaszających przypadki naruszenia prawa Unii, nazywana w skrócie dyrektywą o ochronie sygnalistów.
Kogo dotyczą nowe obowiązki
Obowiązek ochrony sygnalistów i wdrożenia stosownych procedur obejmuje:
- publiczne władze centralne i lokalne, w tym jednostki samorządu terytorialnego – od 17 grudnia 2021r.
- przedsiębiorców zatrudniających powyżej 50 pracowników – od 17 grudnia 2023 r.
Kim jest sygnalista ...
Sygnalista (ang. whistleblower) to osoba, „zatroskany obywatel”, który zgłasza nieprawidłowości występujące w organizacji. Gdy ktoś postępuje niewłaściwie, ktoś na pewno o tym wie!
Sygnalistą może zostać każda osoba, która w związku ze swoją aktywnością zawodową zgłasza naruszenia lub nadużycia prawa bądź inne nieuczciwe zachowania. Status sygnalisty może uzyskać pracownik (niezależnie od podstawy zatrudnienia) w tym osoba samozatrudniona, udziałowiec, wolontariusz, stażysta, podwykonawca lub dostawca, były pracownik lub nawet kandydat na stanowisko pracy, jeśli dowiedział się o nieprawidłowościach w trakcie rekrutacji. Ponadto regulacja unijna gwarantuje ochronę osobom pomagającym w zgłoszeniu; współpracownikom, rodzinie sygnalisty bądź podmiotom prawnym jeżeli mogą doświadczyć działań odwetowych.
Jakiego rodzaju naruszenia może zgłszać sygnalista ...
Dyrektywa dotyczy wielu sektorów, szczególnie tych związanych z bezpieczeństwem i zdrowiem obywateli, a także finansami, zwłaszcza publicznymi m.in.
- zamówień publicznych;
- usług, produktów i rynków finansowych oraz zapobiegania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu;
- bezpieczeństwa produktów i ich zgodności z wymogami;
- bezpieczeństwa transportu;
- ochrony środowiska;
- ochrony radiologicznej i bezpieczeństwa jądrowego;
- bezpieczeństwa żywności i pasz, zdrowia i dobrostanu zwierząt;
- zdrowia publicznego;
- ochrony konsumentów;
- ochrony prywatności i danych osobowych oraz bezpieczeństwa sieci i systemów informacyjnych.
Aż trzy kanały dokonywania zgłoszeń ...
Wymagania dyrektywy przewidują 3 etapy zgłaszania nieprawidłowości.
- zgłoszenie wewnętrzne – w ramach organizacji, z którą sygnalista jest związany;
- zgłoszenie zewnętrzne – właściwe organy państwowe i unijne;
- ujawnienie publiczne – bezpośrednio opinię publiczną lub media (np. portale społecznościowe, strony internetowe).
Dyrektywa o sygnalistach w praktyce ...
Dostosowanie się do wymogów dyrektywy będzie wymagało stworzenia i wdrożenia mechanizmów zgłaszania nieprawidłowości. W praktyce oznaczać to będzie m.in.
- wdrożenie wewnętrznych kanałów sygnalizowania;
- wdrożenie procedur na potrzeby dokonywania zgłoszeń wewnętrznych i podejmowania działań następczych;
- wyznaczenie odpowiedniej osoby lub zespołu odpowiedzialnego za przyjmowanie i obsługę zgłoszeń;
- szkolenia dla pracowników i kadry menadżerskiej.
